TCMB Kısa Vadeli Dış Borç İstatistiklerini Açıkladı – Ağustos 2025

Verileri incelemek için tıklayınız

Kısa Vadeli Dış Borç Nedir?

En temel tanımıyla kısa vadeli dış borç; bir ülkede yerleşik olan ekonomik birimlerin (kamu, özel sektör ve merkez bankası) yurt dışında yerleşik olanlara karşı, orijinal vadesi bir yıl veya daha az kalmış olan tüm borç yükümlülüklerini ifade eder. Bu tanımın kilit noktası “bir yıl veya daha az” vadesidir. Bu durum, borcun yakın bir gelecekte ödenmesi veya yeni bir borçla yeniden finanse edilmesi (borcun çevrilmesi) zorunluluğunu ortaya koyar.

Rakamların Ötesindeki Anlam: Neden Bu Kadar Önemli?

Kısa vadeli dış borç stokunun yüksekliği, ekonomistler ve yatırımcılar için bir dizi önemli sinyal barındırır:

1. Finansal Kırılganlık ve Risk Algısı: Yüksek bir kısa vadeli borç stoku, ülkeyi küresel finansal koşullardaki ani değişimlere karşı hassas hale getirir. Örneğin, küresel faiz oranlarının yükseldiği veya yatırımcı risk iştahının azaldığı bir dönemde, yabancı kreditörler vadesi gelen borçları yenilemekte isteksiz davranabilirler. Bu durum, “borç çevirme riski” olarak adlandırılır ve ülkeyi ani bir döviz talebi baskısıyla karşı karşıya bırakarak kur şoklarına zemin hazırlayabilir.
2. Döviz Likidite İhtiyacı: Bu borçlar ezici bir çoğunlukla döviz cinsinden olduğundan, vadesi geldiğinde ödenebilmesi için ülkenin döviz varlıklarına ihtiyaç duyulur. Bu nedenle kısa vadeli dış borç stoku, genellikle Merkez Bankası’nın brüt döviz rezervleri ile karşılaştırılır. Borç stokunun rezervleri aşması, potansiyel bir ödeme güçlüğü riskine işaret eden ve yakından izlenen bir durumdur.
3. Finansman Kalitesinin Bir Göstergesi: Ülkeler, mal ve hizmet ihracatından elde ettikleri döviz gelirlerinin ithalat giderlerini karşılamadığı durumlarda ortaya çıkan cari açıklarını dış kaynakla finanse ederler. Bu finansmanın istikrarlı ve uzun vadeli kaynaklar olan doğrudan yabancı yatırımlar (FDI) yerine, “sıcak para” olarak da tabir edilen kısa vadeli borçlarla yapılması, finansman kalitesinin düşük olduğunun bir işaretidir. Bu durum, ekonominin sürdürülebilirliği hakkında soru işaretleri doğurur.

Borç Stokunun Anatomisi: Hangi Kalemlerden Oluşur?

Türkiye’nin kısa vadeli dış borç stoku incelendiğinde, yükümlülüklerin temel olarak şu sektörlerde yoğunlaştığı görülür:

• Bankacılık Sektörü: Türk bankalarının yurt dışı muhabir bankalardan sağladığı krediler, sendikasyonlar ve yurt dışı yerleşiklerin Türk bankacılık sistemindeki döviz mevduatları bu kalemin en büyük bölümünü oluşturur.
• Diğer Sektörler (Reel Sektör): Banka dışı finansal kuruluşlar ile özel ve kamu şirketlerinin, özellikle ithalatlarını finanse etmek için kullandıkları ticari krediler ve yurt dışından temin ettikleri diğer krediler bu başlık altında yer alır.
• Merkez Bankası: Merkez Bankası’nın kendi yükümlülükleri de bu stoka dahildir.